De werkster ontslaan kost geld
Veel mensen weten niet dat een huishoudelijke hulp, oppas en tuinman allerlei rechten hebben, ook als zij zonder contract werken. Tekst Heidi Klijsen
Joke werkt al jaren twee ochtenden per week als huishoudelijke hulp bij de familie Vermeer, naar beider tevredenheid. Een contract heeft ze niet, maar de afspraken zijn helder en haar gage ligt elke week netjes klaar op het aanrecht: Eur 75 voor zes uur. Als ze met vakantie of ziek is, krijgt ze niets. Wel mag Joke die uren op een ander moment inhalen, dat vind ze bijzonder schappelijk. Met kerst krijgt ze altijd een theaterbon.
Joke heeft niets te klagen, vind ze zelf. Maar juridisch gezien heeft ze dat wel. Want wie minder dan vier dagen per week huishoudelijk werk verricht in en om het huis van een particulier, valt onder de regeling Dienstverlening aan huis en heeft dus een aantal rechten, zelfs als er niets op papier vastligt; zie kader op pag. 9.
Wie de regels aan z'n laars lapt omdat de hulp toch 'wart werkt', komt bedrogen uit. Degene die de hulp in dienst heeft, hoeft weliswaar geen loonbelasting en premies werknemersverzekeringen af te dragen, maar dat staat los van de vraag of de hulp wit of zwart werkt. Of ze haar inkomsten wel of niet opgeeft aan de fiscus, is haar verantwoordelijkheid.
Wie iemand inhuurt voor meer dan vier dagen per week voor werk in en om het huis, is een 'gewone' werkgever en moet de werknemer wel zelf aangeven bij de Belastingdienst. Het maakt daarvoor niet uit hoeveel uur de hulp per dag werkt. Iemand die vijf dagen per week de hond uitlaat voor een particulier, is daar dus in dienst. Ook al kost dat hooguit een uurtje per dag.
Hoewel de regeling Dienstverlening aan huis al sinds 2007 bestaat, zijn veel mensen er nog altijd niet mee bekend. Uit onderzoek van onderzoeksbureau Totta in opdracht van de FNV blijkt dat particulieren hun hulp gemiddeld Eur 12,50 per uur betalen. Ruim boven het minimumloon van Eur 8.80 dus. Maar dat is zo'n beetje de enige regel waar ze zich aan houden. Slechts ongeveer een op de vijf (10%) particulieren betaalt de hulp minimaal zes weken door als ze ziek is. En 16 % betaalt haar door als ze op vakantie is.
Wie denkt: ik betaal veel meer dan het minimumloon, dus al die andere rechten heb ik daarmee afgekocht, komt bedragen uit. ' Je kunt wel afspreken dat de 8% vakantietoeslag in het uurloon is inbegrepen, mits je dat goed vastlegt en uitsplitst' zegt Joelle Linders, advoacaqat arbeidsrecht bij Adelmeijer Hoyng Advocaten in Maastricht. 'Bij hoge uitzondering kan zelfs de minimumaanspraak op vakantie in het uurloon worden inbegrepen, mits dat transparant gebeurt en de hulp werkelijk vakantie opneemt. Maar stellen dat doorbetaling bij ziekte in het uurloon zit, is in strijd met het arbeidsrecht.
Veilige werkplek
Een ander belangrijk recht van de huishoudelijke hulp is een veilige werkomgeving. Denk aan een veilig huishoudtrapje, veilige schoonmaakmiddelen en handschoenen. Maar wat als de hulp desondanks van een keukentrap valt of uitglijdt op de gladde badkamertegels, waardoor ze haar been breekt en enkele weken niet kan werken? 'Als werkgever ben je dan aansprakelijk voor zowel de medische kosten als de gederfde inkomsten van de hulp', zegt Linders. 'Tenzij je kunt aantonen dat je aan je zorgplicht hebt voldaan door voor een veilige werkplek te zorgen.' Breekt de hulp haar been door eigen roekeloos gedrag, bijvoorbeeld omdat ze te lui was om zeen trapje te pakken, dan draait ze zelf op voor de schade. 'Maar je hebt als werkgever wel weer de plicht haar tot zes weken door te bestalen bij ziekte.'
Wat als de hulp niet haar been, maar een dure vaas breekt? ' Als werkgever draag je in principe zelf de schade die je lijdt, tenzij er sprake is van opzet of bewust roekeloos gedrag van de hulp', aldus Linders. Met andere woorden: gooit de hulp de vaas per ongeluk om, dan is het risico voor de werkgever. Maar smijt ze in een boze bui de vaas op de grond, dan kun je haar aansprakelijk tellen.
Gat de hulp al te roekeloos om met de inventaris, dan kun je haar nog niet zomaar ontslaan. 'Tenzij er sprake is van ontslag op staande voet, geldt er een opzegtermijn van een tot vier maanden: zie kader hiernaast. Houd je niet aan de opzegtermijn, dan kan de hulp een vergoeding eisen ter hoogte van het loon gedurende de opzegtermijn.
Sinds 1 juli 2016 (flexwet/WWZ) geldt bovendien dat alle werknemers die minimaal twee jaar in dienst zijn – dus ook flexibele werknemers en oproepkrachten – recht hebben op een ontslagvergoeding. Deze transitievergoeding bedraagt over de eerste tien dienstjaren een zesde maandsalaris per gewerkt half jaar en over de jaren daarna een kwart maandsalaris per gewerkt halfjaar. Voor 50-plussers geldt tijdelijk (to 2020) een overgangsregeling: voor de jaren dat vanaf hun 50e in dienst zijn een half maandsalaris per gewerkt halfjaar. Ook werknemers die onder de regeling Dienstverlening aan huis vallen, kunnen een transitievergoeding claimen. Linders: 'De regeling maakt wel een belangrijke uitzondering voor de opzegging:” in tegenstelling tot het gewone arbeidsrecht is geen toestemming van het UWV of de kantonrechter vereist.'
Bemiddelingsbureau's
Al met al komt er dus best wat kijken bij het op een nette manier inhuren van een huishoudelijke hulp. Wie het te veel gedoe vind om dit zelf te regelen, kan ook voor een bemiddelingsbureau voor witte werkster kiezen. Die zorgt vaak ook voor vervanging als de vaste hulp ziek of op vakantie is. De tarieven verschillen per bureau. Zo kost een hulp via wittewerkster.nl 16,50 per uur, inclusief bijkomende kosten als vakantiegeld. Andere bureaus, zoals regeltante.nl en ikzoekeenwittewerkster.nl, werken met een bemiddelingsfee. Het is dus wel wat duurder dan zelf een hulp inschakelen. Maar wie netto per uur meer verdient dan de hulp kost, is economisch gezien nog altijd slim bezig, en hoeft niet zelf met de handen in het sop.